در سال ۸۵ اندیشه و طرح به وجود آوردن عروسک‌های دارا و سارا به وجود آمد. من این را به‌مثابۀ یک صورت مسئله با مدیرعامل کانون پرورش فکری مطرح کردم که ایشان هم پسندیدند و قرار شد من سال ۸۵ یکی از ماموریت‌هایم تولید عروسک‌های متناسب با جامعه اسلامی باشد. آن موقع عروسک‌ها اسم هم نداشتند و طرحی تحت عنوان «عروسک ملی» مطرح شد، که من بعداً اسم دارا و سارا را برای آن‌ها انتخاب کردم.

دلیل آن‌که من  این بحث یعنی «آسیب‌شناسی انتقال فرهنگ دفاع مقدس در ایران و جهان» را انتخاب کردم این است که چرا ما با داشتن این فرهنگ سترگ و بزرگ ایران اسلامی، شیعه و نیز عمل‌های انسانی بسیار بسیار بزرگ درست مانندمغازه‌داری شدیم که میلیاردها جنس در مغازه‌اش دارد  ولی سر ماه هزار تومان فروش و سود ندارد. چرا؟ چه مشکلی ما داریم؟ آیا مشکل  از اصل فرهنگ است؟،  آیا مشکل از روش مغازه‌داری ماست؟ جای مغازه را اشتباه انتخاب کرده‌ایم؟... وسط سرمای قطب شمال داریم بستنی آلاسکا می‌فروشیم؟ مشکل کجاست و از کجا ناشی می‌شود این مشکل اساسی که این همه انرژی‌ها گذاشته می‌شود مخصوصا در سیستم دولتی و رسمی و سیاسی خودمان و اینقدر خروجی‌های کم گرفته می‌شود. پس جواب چیست؟

از امتیازات هر مکتب اندیشه ای و هر دستگاه فکری آنست که در مواجهه با پدیده ها و اشیاء عالم، فقط نقشی مصرف کننده و منفعل نداشته و بتواند با شناخت تحلیلی آن پدیده، نسبت آن را با انسان مشخص نماید. البته بدیهی است که پیش از آن باید نسبت انسان را با عالم و جایگاه و نقش او را در نظام هستی تبیین نموده باشد. پس هر مکتب فکری که بتواند با نگاهی جامع، مقولات و پدیده های بیشتر و جدیدتری را تحلیل نموده و آنها را در جهت غایات خود تسخیر نماید از قابلیت و قدرت بیشتری برای تکامل و بقا برخوردار است. و لازمه آن هم اینست که برای شناخت پدیده ها ابتدا نظر به ماهیت و ذات آنها داشته باشد نه فقط کارکرد و کاربرد آنها.

مساله‌ی معماری مسجد، مساله‌ای‌ست که در چند روز اخیر، به طور جدی‌تر چند ماه اخیر، و در واقع به واسطه‌ی انقلاب اسلامی در چند سال اخیر جدی‌تر گرفته می‌شود.

این تصویر چه می‌تواند باشد؟

یک دفتر معماری نیویورکی طرحی برای یک مسجد در امارات متحده عربی داده‌است. استودیویی که احیانا بطری مشروب هم طراحی کرده، مسجدی می‌سازد که امام جماعتش در ارتفاع بلندتر از ماموم‌ها و در یک پرسپکتیو خاصی قرار می گیرد. طرح‌های دیگری که می‌بینید طرح‌هایی هستند که برای مسابقه مسجد جامع کوزووو اخیرا ارائه شده‌اند و سایر طرح‌هایی که گاهی به لحاظ فرم آشناتر است و شاید بیش‌تر هم مورد پسند برخی دوستان قرارگیرند.

عکس‌ها رد پای ذهن ما،
آیینه‌های زندگانی ما
و انعکاس‌هایی از قلب‌های ما هستند.
خاطرات منجمدی که اگر بخواهیم می‌توانیم آن‌ها را برای همیشه نزد خود در خاموشی و سکوت نگاه داریم.
عکس‌ها نه تنها جایی را که در آن بوده‌ایم ثبت می‌کنند، به راهی که شاید به آن خواهیم رفت نیز اشاره می‌کنند، چه بدانیم و چه ندانیم.
بی تردید باید مرتبا با آن‌ها گفت‌وگو کنیم و به رازهایی که زندگی درون عکس‌ها می‌توانند بگویند گوش فرادهیم.

می‌خواهیم با رویکرد تحلیل روان‌شناختی راجع به، آثار هنری و به صورت تخصصی‌تر عکس صحبت کنیم و این‌که آثار هنری چه حرف‌هایی می‌توانند برای ما داشته باشند. در واقع سال‌های زیادی‌ست که در روان‌شناسی بخشی به نام هنر درمانی اضافه‌شده است که این هنردرمانی استفاده از هنر برای درمان است. بر اساس اصلی از روان‌شناسی به نام کاتارسیس یا همان تخلیه‌ی هیجانی، هنر فی‌نفسه می‌تواند به عنوان یک ابزار درمانی، تشخیصی، احساس بهتری در انسان به وجود بیاورد و برای همین  خلق اثر هنری به نوعی یک درمان محسوب می‌شود و یک حال خوش محسوب می‌شود. برای همین به عنوان ابزاری کمکی در درمان‌ها و مشاوره‌های روان‌شناختی از هنر به این معنا استفاده می‌شود. اما از طرف دیگری اگر بخواهیم به موضوع نگاه کنیم این است که آیا این آثار هنری می‌توانند از درون هنرمند چیزهایی را در اختیار ما قرار بدهند؟ در واقع اینجا ما شاید می‌خواهیم بیشتر روی این بخش از موضوع صحبت کنیم: هنر و به ویژه عکس چه اطلاعاتی را می‌تواند از هنرمند یا یک فرد عادی که با هنر سر و کار دارد در اختیار ما بگذارد. یعنی آن خالق اثر هنری و به صورت تخصصی یا به صورت عمومی. چون عکس به هر حال مدیومی‌ست که فقط متخصصین آن را خلق نمی‌کنند، هنری است سهل و ممتنع که می‌تواند به عنوان ابزاری بیان‌گر، -ابزاری که از درون ما حرف‌هایی را دارد- اطلاعاتی را در اختیارمان برای خودشناسی در بخش درمان و تحلیل روان‌شناختی برای کمک به شناخت بهتر ما بگذارد. در واقع اطلاعاتی را بدهد که ما راجع به آن صحبت خواهیم کرد.

موضوعی که خدمت‌تان ارائه می­کنم به نام «عیسی مسیح، سوپراستار یا ستاره­ی سینما» است. مقصودم تصویر حضرت عیسی مسیح (ع) در سینما است. فیلم­هایی که به حضرت عیسی (ع) می­پردازد را می­توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته­ی اول فیلم­هایی هستند که مستقیم به حضرت عیسی (ع) و زندگی آن حضرت می­پردازند. این فیلم­های عمدتا توسط مسیحیان ساخته می­شود. کسانی که به آن حضرت معتقد هستند. ولی فیلم­های دیگری نیز هستند که به صورت سمبلیک و نمادین به حضرت عیسی (ع) می­پردازند و تعدادشان خیلی بیش­تر است. این­ فیلم­ها عمدتا توسط یهودیانی ساخته می­شود که به حضرت عیسی (ع) اعتقادی ندارند و قصد توهین به آن حضرت را دارند. بنده می­خواهم اختصاصا در رابطه با این فیلم­ها صحبت کنم.

حدود ۸۰ تا۹۰ مورد از این فیلم­ها را تا کنون شناسایی کرده­ام. البته این روش، روش سمبلیک، خیلی زیاد در سینما استفاده می­شود. مثلا قصه­ی صهیونیسم را به صورت سمبلیک بیان می­کنند یا قصه­ی منجی را به­صورت سمبلیک بیان می­کنند. از فیلم‌های واضح در این وادی، مثلا ماتریکس که شما هم متوجه می­شوید، یک منجی عالم بشریت را به صورت سمبلیک بیان می­کند. فیلم­ساز نشانه­های واضح­تری را نیز در فیلم گذاشته­است. مثلا zion در فیلم است، بخت­النصر هم جز شاهان بابل بود‌ه‌است که در کتاب مقدس ذکر او آمده است و نشانه­های دیگری که در فیلم هست. ولی شاید کسی متوجه نشود که مرد عنکبوتی هم یک فیلم سمبلیک است و دارد به مسأله­ای توراتی می­پردازد و قصه­ی منجی­است که خودش هم نمی­داند که منجی است و مردم را نجات می­دهد. نمی­تواند ازدواج کند، پدر و مادرش معلوم نیستند، با دجال درمی­افتد و او را می­کشد و نشانه­هایی که در این فیلم وجود دارد. قسمت اول مرد عنکبوتی نشانه­های یهودی دارد. قسمت دوم آن نشانه­های مسیحی دارد. یعنی نشانه­های منجی مسیحی دارد که پیتر پارکر (مرد عنکبوتی) جلوی قطاری را می­گیرد. اصلا نمی­دانیم که دارد به کجا می­رود یا اصلا این اتفاق در کجا اتفاق می­افتد. در این سکانس حالتی شبیه مصلوب­شدن به او دست می­دهد و مصلوب می­شود و مردم او را روی دست‌شان پایین می­آورند. حتما تابلوهایی از پایین­آوردن جسد حضرت مسیح دیده­اید.

می‌‌خواهم درباره هنر اسلامی بحث کنم. دغدغه‌ای بوده است که سال‌ها حقیر با آن در‌گیر بوده‌ام و فکر می‌کنم شما هم به طرق دیگر با آن درگیر بوده و هستید. پس از یک سری کنکاش‌ها و بررسی‌ها به پاسخی نسبی رسیدم. این پاسخ نسبی را در یک ساحت ارائه‌ی علمی، اسم‌ش را "طرح مسئله" گذاشته‌ام. یعنی یک نظریه‌ی کامل یا یک بیان تئوریک کامل نیست. یک مسئله را مطرح می ‌کنم. یعنی مواجه‌تان با صحبت‌های حقیر طرح یک مسئله باشد.

موضوع صحبتم «جنگ این واژه­ی مظلوم» است. احتمالا این جلسه، برنامه­ای چالشی خواهد بود. حتی اگر فرصت به چالشی شدن بحث هم نرسد، همین که الآن بحثی را در حلقه هنر آورده­ام و به ذهن دوستان می­رسد که ربطی به هنر ندارد و موضوع تئوری دینی است برای من کافی است. البته من یک سرفصل به کارم اضافه کردم «کندوکاو مفهوم جنگ با روی­کرد تولید محتوا برای آثار هنری» تا در این جلسه هم بگنجد. اگر از این زاویه به موضوع نگاه شود، ان­شاالله قابل تحمل خواهد بود.

اگر حوصله خواندن ندارید، گفتار را بشنوید: 

دریافت

من الآن می­خواهم کار خطرناکی انجام دهم. دارم پا در کفش علما می­کنم. دارم به وادی­ای وارد می­شوم که یا معمولا اجازه نداریم در آن وارد شویم، به­خاطر این­که دانش کافی آن را نداریم. لیکن دغدغه­هایی که در طی سال‌ها، در من به­وجود آمده باعث شده­است که من این خطر را بپذیرم و حتی احتمالا نقدهای بسیار سنگین دوستان دل­سوز بسیار مؤمن و معتقد را برانگیزم. من نمی‏خواهم پا در کفش علما بکنم ولی در این­جا به­خاطر هدفی که دارم مجبورم. ظاهر قضیه این است که من درباره­ی تفسیر، آیات و روایات صحبت می‌کنم، اما باطن قضیه یک کار روانی است. از همین الآن هم دارم می­گویم که دارم یک کار روانی برای دوستان انجام می­دهم، درباره­ی مفهومی که در ذهن همه­ی ما شکل گرفته­است. من امروز می­خواهم آن شکل را بشکنم. فقط می­خواهم بشکنم و نمی‌خواهم چیزی را به کسی ثابت کنم.

مسئله‌ای که دغدغه‌‌ای در دوران دانش‌جویی در رشته‌های هنری و بعد از آن است، این است که اگر ما تقسیم هنر به هنرهای کاربردی و هنرهای زیبا را بپذیریم، تکلیف هنر کاربردی و هنرمندی که آن اثر را خلق می‌کند مشخص است؛ هدف‌ش این است که تاثیری که کارفرما خواسته یا آرمان خود هنرمند است یا ایده یا پیامی که می‌خواهد، منتقل کند. اما آثاری که در حیطه‌ی "هنرهای زیبا" هستند و عنوان "هنر برای هنر" بر آن‌ها اطلاق می شود، رفتارشان با انسان‌ها هنوز جای سوال دارد. در این دسته، شاید دغدغه هنرمند تاثیرگذاری بر مخاطب نباشد، اما چه دغدغه‌ی هنرمند باشد چه نباشد، به صورت مستقیم  بر رفتار وی تاثیر می‌گذارد و این مسئولیتی را در شما ایجاد می‌کند. 

اگر حوصله خواندن ندارید، گفتار را بشنوید:

دریافت

علت این‌که کلمه‌ی "هنر برای هنر" را انتخاب نکردم و "هنرِ صرفا هنر" را جای‌گزین کردم این است که حداقل هنر برای هنر حداقل درد هنر می‌خورد! یعنی اثری است که اگر پیام و کاربردی نداشته باشد، حداقل در پیش‌برد تاریخ هنر موثر است. اما در این بحث از "هنر برای هنر" یک گام پایین‌تر آمدیم. "هنرِ صرفا هنر" حتی به پیش‌برد تاریخ هنر هم کمک نخواهد کرد. آثاری که هنرمند برای دل خودش خلق کرده است، یا کپی دست چندمی است از سی سال گذشته‌ی هنر غرب یا شرق. کسانی که قائل‌ند هنر برای هنر ارزشی ندارد، "هنرِ صرفا هنر" دیگر واقعا هیچ ارزشی ندارد، چون به درد خود هنر هم نمی‌خورد.

با بحثی که خودم به آن بسیار علاقه دارم در خدمت دوستان هستم. بحث وسایل آشپزخانه و فرهنگ تغذیه. می خواهیم ببینیم این دو چه تاثیری بر روی همدیگر دارند و این بحث چه اهمیتی دارد.

اگر حوصله خواندن ندارید، گفتار را بشنوید: 

دریافت

پیرامون ۴ مطلب با هم صحبت می کنیم: ۱.مصادیق فرهنگی یا فرهنگ غذایی ۲. غذاهای ایرانی ۳.تولیدات موجود در بازار ۴. تحلیل و بررسی موردی تولیدات موجود در بازار تغذیه از مصادیق بارز فرهنگی یک قوم و ملیت است و در برخورد با یک قومیت جدید یکی از اولین مسائلی که ما را به خود جذب می‌کند بحث تغذیه است. تغذیه با خودش آداب، رسوم و سنت‌هایی را به همراه دارد. معانی بسیاری در جامعه‌ی بشر وجود دارد که به‌وسیله‌ی تغذیه و پخت و ارائه‌ی غذا خودشان را نشان می‌دهند و متجلی می‌شوند.